TEKNE BOYUTLARI & İÇ MEKAN ERGONOMİK STANDARTLARI

Bu konuyu okuyanlar araştıranlar denizci tekne nedir? Estetik bir tekne nasıl olur? Pazara sürülen teknelerden hangileri gerçekten iyi teknedir? Sorularının cevaplarını kendileri vermiş olacaklar. Yani ne istediklerini biliyor olacaklar. 

Belki de tekne arayışlarında burada yazılanları referans alacak, kendi istek ve arzuları ile harmanlayacak, en uygun tekneye erişecekler.

PLAN ÇİZİMLERİNDE PRATİK VERİLER

Ayrıntılara verilen öneme göre plan değişik ölçeklerde çizilir. Amaç hem çizen hem de bakan diğer kişilerin çok da uzaklaşmadan planın bütün ayrıntılarını, oranlarını ve genel armoniyi tek bakışta görebilmesidir.

Bu şart, plan boyunu 1.50 metre ile sınırlıyor. Diğer taraftan seçilen ölçek, plan üzerinde değişik ölçüleri de hemen görmeyi gerektirir.

Bu temel verilerden yola çıkarak su hattı 6 metreye kadar olan teknelerin 1/5, 6-12 metre teknelerin 1/10 ve 12 metre üzeri teknelerin de 1/20 ölçek kullanılarak çizilmeleri uygundur.

Tekne form planı çizmekte el alışkanlığı kazanmak amacı ile 50-60 santimetrelik bir çizim ölçeği veya küçük bir modelin ½  oranında küçültülerek denemeler yapılması ayrıntıları açık ve net görmek açısından uygundur.Böylece hata payı da çok aza inecektir. Önerim 2.15- 4.50 boyunda ve çeneli tekne plan çalışmasına başlamak bu işe başlamakta doğru bir başlangıçtır.

Gezi teknesi planlarında görece olarak büyük ölçek seçimi kesit sayılarını azaltır. Genellikle 6 adet su hattı ve 3 battok kullanılır. Postalar su hattı boyunun 1/10’u (veya onda biri) ve eşit olarak aralıklandırılır.

Ayrıca ana postadan geçen ve diğer postaları da 90 dereceye yakın açılarla kesen 4-5 diagonal da çizilir

FORM PLANI ÖZET ANALİZİ

Bir tekne formu planı çizimine girişmeden önce teknik üstünlükleri bilinen ve belirlenmiş çok sayıda planın dikkatle incelenmesi gerekir.

Bir tekne planı yorumlanırken aşağıdaki genel kabuller bizi yönlendirecektir:

-   Yelkenli bir teknenin var oluş amacı en yüksek hızla yol alması, yol alırken aşırı yalpaya düşmemesi, deplasmanı kadar bir hacime sahip olması, yelken etkisi ile alabora olmaya temayüllü olmamasıdır.

-   Hafif bayılmalarda ilerlemeye direnç daha düşük düzeydedir. Baş taftaki sivrilik arttıkça ilerlemeye olan direnç azalır. Su hatları, bodoslama formu, bodoslama/ orta posta analizi bu özelliği ortaya çıkarır.

-   Tasarımın kıç modellemesinde düzgün ve orta postadan kıça doğru uzaklaştıkça düzelen (Eğimini azaltan) battoklar da ilerleme direncini azaltır. Bu kuralı geçen yüzyılda mühendis ve tekne tasarımcısı Dupuy de Lame şu şekilde ortaya koydu: “Baş taraftaki postaların açılarının azalması ve suyun geçtiği eğimlerin uzantısı ve özellikle dipten gelip kıça ulaşan akımlar yürümeye direncin en önemli elemanlarıdır.”

-   Kesitlerde gösterilen diyagonal (lar) ise yüksek oranlı bayılmalarda yüzdürücükleri göstereceği için dikkatlice incelenmelidir. Bazı tasarımcılar ve özellikle İsveçli Knud H. Reiners sadece diagonallar kullanarak karinalar çizmişlerdir.  

GEZİ TEKNELERİNDE ÖLÇÜ & ORANLAR

1856’da tekne ustası üstad d’Etroyat “Bir tekne karinası planı oluşturmak düşünüldüğü kadar da kolay bir iş değildir. Büyük bir yetenek, estetik birikim, oranlama yetisi, çevreye uygunluk, kullanım kolaylığı ve denizcilik bilgisi gerektirir” diyor.

En azından kişisel deneyimlere birkaç basit kural eklemek gezi teknesi tasarımında ortaya çıkacak ürünün kalitesini arttırır.

Gerçekten de aynı su hattı boyuna sahip çok sayıda başarılı planlar incelendiğinde tam boyları, baş uzantıları, enleri, borda yükseklikleri, su kesimleri aşağı yukarı aynı ölçülerdedir.

100 tekne üzerinde metodik ve dikkatli ölçümlemeler su hattı boyu (L) baz alınarak aşağıdaki tabloyu ortaya çıkartmıştır.

 Kambur kıçlı, aynalı ve nordik tipi sivri kıçlı tekneler için temel alındı. Bütün ölçüler metre cinsindendir.

Yukarıdaki tabloda biraz karışık görünen oranları grafik halinde de aşağıya koyuyorum.

KAMBUR KIÇLI

Yukarıdaki teknenin ÇENELİ hali.

AYNA KIÇLI 

NORDİK

Hem el alışkanlığı kazanmak hem de ölçü standartlarını yerleştirmek için bol miktarda hayali tekneler çizmekte yarar var.

Aşağıda ise Amerikan Küçük Tekne Yapımcılarının kullandığı  "Ergonomik ölçü Standartları"nı koyuyorum. 

Bu standartlardaki asgari ve azami ölçüler de size teknenin ergonomik rahatlığı hakkında ip uçları verecektir.

 Şimdi de "Mutfak" standartlarını veriyorum. 

Yukarıdaki TEMEL veriler ve ölçüler ile kabaca kendi teknenizi çizip iç yerleşimini de yapabilirsiniz.

Tabii teknenin planını ve endazelerini çizmenin ve hesaplamanın bambaşka bir eğitim ve mühendislik/mimarlık bilgi birikimi konusu olduğunu akıldan çıkarmıyor, "ben yaparım olur" az gelişmişlik mantığını hiç gündeme getirmiyoruz.

Sizin çalışmalarınız ancak bir tekne mimarına taban verileri olacaktır.