İYONİA: PAIMPOL’DA İNŞA EDİLEN İZLANDA GULETİNİN DOĞUŞU

Kuzey Brötanya denizcilik tarihi.

27 aout 2013

Article de Pierre-Yves Decosse

1913’de Paimpol Limanında fotoğraflanan tipik bir İzlanda Guleti. Guletlerin doruk noktası 35 metre uzunluğuna kadar çıktı.

XVI. yüzyılın başından beri, Kuzey Brötanya Terre- Neuve (Newfounland) da morina avlamak üzere balıkçı tekneleri inşa eder. İzlanda’daki morina avı destanı açık olarak daha yakın tarihlidir. 1852 yılında, Paimpol’lü armatör Louis Morand, Dunkerque balıkçılarını takiben, Danimarka yapımı, Brezilya sahillerinde el konulan zenci köle gemisi “Occasion” isimli guleti İzlanda’ya gönderdi. Bu ilk gemi ve sefer donatımı Paimpol limanı için İzlanda destanı başlangıcı oldu. Ama aynı zamanda Binic ve Dahouet limanlarını da harekete geçirdi.

Bu dönemin başlangıcında, İzlanda seferleri için armatörler, kotralar (Cutter), lügerler (Lugre) ve daha gelişmiş brik veya gulet hatta üç direkli her çeşit gemi gönderdiler. Bu tekneler genellikle kelepir fiyatına alınan eski kabotaj tekneleri veya Kuzey Fransa’da inşa edilip donatılmış yaşlı açık deniz balıkçı teknelerdi.

Bu destanın başlangıcında, 1860lara doğru, Paimpol, İzlanda’da av yapacak kapasitede gemiler üretemiyor, daha küçük tekneler denize indiriyordu. Böylece 1880 yılında, tekne yapımcısı Louis Laboureur, babasının tersanesini devralıp “İzlanda Guleti” modelini geliştirmek ve inşası için kolları sıvadı.

Pierre-Louis Marie Laboureur 1842 1892

Deneyimi ve yeteneği sayesinde, kaptanlar ve armatörler ile konuşarak, önceki teknelerin hatalarını irdeleyerek, av şartlarını analiz ederek ve çokça meydana gelen deniz kazalarını dinleyerek pek çok yeni gulet inşa etmesini sağladı.

Tekne yapımcısı Louis Laboureur’ün İzlanda guletini ve özelliklerini ortaya koyan yaratıcılığı neydi?

Bunun için, öncelikle İzlanda’ya sefer yapan teknelerin çalışma şartlarını ortaya koyacağız. Gulet, Brötanya sahillerinden ilkbahar başında yola çıkıp yaz sonunda geri dönüyordu. Mevsim ortasında kısa bir süre fiyordların birinde mola veriyor ve 6 ay boyunca denizde kalıp kuzey Atlantik’in her hava ve deniz koşuluna göğüs geriyordu. Özellikle İzlanda yöresinde rüzgâr ve deniz çok zorlu olur. Tekne, özellikle denizci olmalı ve hemen kendini toplayacak özelliğe sahip olmalıdır. Gulet, hava ve seyir ne olursa olsun başarılı olmalıdır. Bordadan alınan sert sağanaklarda, gulet rüzgâr altı tarafını hızla toparlayabilmeli, dolayısı ile kaba dalgalarda yürümelidir. Apaz seyirlerde de aynı şekilde verimli olmalıdır. Louis Lacroix « Fransız son morina yelkenlileri » yazısında bu balıkçı teknelerine duyduğu beğeniyi « Guletler, özellikle de Paimpol’de inşa edilenler, düzenli ve sabit rüzgârda kolayca 10 Knot’lara erişiyor. 24 saatte, sürekli kontra değiştirerek 30 mil yol yapıp hem kaba denizde hem de eğlenmede/how to mükemmel davranıyor”

İzlanda guleti, belki armatörlerinin tekneyi siyaha boyamaları yaygın olan Binic limanından, 7 kuvvet apaz seyirde, ana yelekende 2 camadan ve karula yakası yukarı kaldırılmış, mizana da tek camadan, gabya birkaç tur sarılmış, trenket ve küçük flok ile seyrediyor.

Gulet, rüzgâr altına akarak ekibin rüzgâr üstü parampetine sıralanıp el oltaları ile avlanır. Dümen sabitlenmiş, yelkenler trimlenmiş, bu yavaşça akışta pozisyonunu korumalıdır. Bütün gün boyunca güvertede avlanan ve balıkları işleyen mürettebat için tekne salınımları olabildiğince yavaş ve bordaya çarpan dalgalar tekneye çok fazla girmemelidir. Gece, tekne yol alarak yeniden av sahasına gider. Gulet, kısıtlı mürettebat ile manevra yapabilmelidir. Manevra görece basit olmalıdır, bütün balıkçılar iyi yelkenci değildir, onlar balık avlar. Gulet önemli bir hamule kapasitesine sahip olmalıdır: ortalama 160- 180 ton tuz ve hemen hemen aynı miktarda morina taşırlar.

Av sırasında ana yelken karula yakası yukarı kaldırılmış ve trenketi bir miktar basılmış akan İzlanda guleti. (Cliché des OEuvres de Mer)

Nasıl oluyor da Laboureur tersanesi, Paimpol’daki diğerleri ve Binic’deki Chevert tersanesi bu denli karmaşık şartları bir arada toplayacak mükemmel orta yolu bulmayı başardı?

Bunun için İzlanda Guleti ile “öncüllerini” karşılaştıracağız. Bu öncül, model alınan gulet “Léonie Cécile”, 1854 de kabotaj için Honfleur’de inşa edildi ve 1864den 1868’e kadar İzlanda’ya ava gönderildi. İşte 1866 tarihinde Amiral Paris teknenin planlarını Paimpol’de çizdi.

“Léonie Cécile” özellikli bir kaderi var; Kısa sayılabilecek İzlanda kariyerinden sonra yeniden kabotajda kullanıldı. 1883de Normandiya’da battı, enkazı bulunduğunda halen Regnéville müzesinde sergilenen omurgasının bir bölümü, bodoslaması ve bazı eğrileri sayesinde teşhis edildi. François Renault, Amiral Paris’in planlarını da kullanarak modelini yaptı.

Tipik İzlanda guleti planları, Laboureure tersanesininkiler de dâhil bir yangında yok oldu. O nedenle, 1895 de Binic’te inşa “Florentine” ve 1911 de Kerity’de inşa edilen “Anémone” guletlerini referans alacağız.

NOT: Gabya donanımlı guletlerin tam tarihine girmeden, XVIII. Yüzyılın sonlarında hızlı bir ticaret teknesi ortaya çıkan gabya donanımlı teknelerin bazı özellikleri:

1880’den sonra Amerika’da, bugün “Pride of Baltimor II” ile temsil edilen gabya yelkenli ince guletler ortaya çıktı. Fransa’da İmparatorluk’ta ve İngilterede, korsanlıkta da kullanılan aviso guletleri oldular. Sonra XIX. Yüzyılda gabya donanımlı, az çok ince formlara sahip kabotaj tekneleri geldi. Bunları aynı zamanda Newfounland’da avlanırken de görüyoruz.

Bazı guletlerin özellikleri.

1866 da Amiral Paris tarafından çıkarılan “Léonie Cécile” plan, kesitler ve yerleşimi. (Souvenir de marine de l’Amiral Paris)

François Renault tarafından çizilen Léonie Cécile plan ve kesitleri.

Léonie Cécile

Bodoslamalar arası uzunluk: 20,43 m

Genişlik: 6,51 m

Yüklü su kesimi: 2,72 m

Yüklü deplasmanı: 157 tonnes

Bu gerçekten de küçük bir gulet.

Florentine Form ve kesitleri (Bateaux des côtes de Bretagne Nord, Jean le Bot)

Florentine :

Bodoslama gagası hariç boy: 33,10 m

En: 7,20 m

Su kesimi: 3,90 m

Deplasman: 292 tonnes

Plan des formes de l’Anémone Plan ve kesitleri, Bonne Tersanesi bir çizimine dayanarak François Chevalier yorumu

Anémone

Boy: 38 m

En: 7,53m

Su kesimi: 4m

Deplasman353 tonnes

Guletlerde boyların uzadığını görüyoruz. Anémone uç bir örnek, genel boyut olarak İzlanda guleti Florentine’e daha yakın. Zaten Bonne Tersanesi de genel boyutları aşağıdaki gibi veriyor:

Bodoslama gagası hariç: 35,1 0m

En: 7,53 m

Yüklü su kesimi: 4,50 m

Ortalama deplasman: 353 tonnes

Formların karşılaştırması

Léonie Cécile bir yük gemisi formlarına sahip, eğri akrepleri basık, karinası bu boyda bir tekneye göre hacimli, su kesimi alçak, böylece küçük limanlara bile girmesini sağlıyor. parampeti yumuşak. Su üstü kesimi en geniş şekilde kullanılmış hatta su hattında, kamburu, şiyer hattı ve çalımı ölçülü ve güvertesi oldukça alçak su hattı üzerinde.

Florentine ‘in formları karina dibinde vurgulu V şeklinde olup derin bir karina elde edilmiş, Parampeti yumuşak, kamburu ölçülü, baş tarafı ince ve talamar verilmiş, şiyer hattı vurgulu. Bu plan denge ve zerafet hissi veriyor.

Anémon’un formları yine geleneksel çizgili. V dip yine vurgulu, parampet çok yumuşak ve şiyer hattı daha az belirgin, güverte su hattından daha yukarıda görünüyor.

Buna rağmen geleneksel İzlanda Guletinde bir de kusur vardır. Ahşaptan yapılan ve iğneciklere yaklaştırılan dümen palasının önüne taşınmış dümen şaftı bir hatadır ve çok ciddi avaryalar ile teknenin kaybına yol açmıştır. 1913 yılına doğru yapımcı Bonne Lesueur bu sistemi önemli oranda geliştirecektir.

Bir İzlanda guletinde yerleşim. Bazılarında korunaklı bir dümen dolabı bazılarında basit palangalı yeke bulunur.

Guletlerin iç yerleşimi oldukça gelenekseldir, Baş tarafta oldukça hacimli bir kamara ve her denizciye bir bölme. Léonie Cécile’de ise bu baş kamara oldukça küçüktür ve iki kişiye bir bölme düşüyordu. Son dönem guletlerinde bu bölüm bir kaporta vasıtası ile hem havalandırılıyor hem de ışık alıyordu, genel olarak bir de küçük soba ile ısınılıyordu. Ana direk arkasında minik bir mutfak ile kaporta vardı. Balık ambarları tekenin ortasında ve ağırlıkları da çok iyi dengelenmişti. Ortak kamara veya salonun arkasında kaptanın, ikincinin ve tuzcunun ve belki başkalarının da yatak bölmeleri vardı.

Léonie Cécile yelken planı (Souvenir de marine de l’Amiral Paris)

Gabya donanımlı gulet, bu tip av şartları için dengeli ve dağıtılmış yelken alanına sahiptir. Gabya yelkeni, brik gulette veya bir üç direkli hareketli donanımında olduğu gibi dar açılarla kullanılabilir.

Léonie Cécile’in donanımı dimdik bir mizana ve oldukça eğimli bir ana direk ile biraz daha ilkel görünüyor, özelliklede gabya üzerine basılan papağan ile. Mizana sereni üzerinde bulunan halkalar ile gerektiğinde direk üzerine toplamak ve yine seren üzerinde sürülen halkalarla yelken basılıyor.

Paimpol limanı rıhtımında tipik bir İzlanda guleti.

İzlanda Guletinde en önemli donam gelişmesi sarılabilir gabya sistemi olmuştur. Bu teknik ile direkğe adam göndermeden gabyanın kolayca açılıp kapanmasını sağlar. Bu da yüksek denizlerde ve sert rüzgârda önemli bir gelişimdir. Islanmış yağmurlukları ile soğuktan donmuş, kaba ve ağır saboları ile yelkeni güverteden küçültmenin lüksünü tahmin edebiliriz.

Sarılabilir gabya sistemini Paimpol’lü bir demirci olan M.Dossman hayata geçirdi. Dossman, Paimpol de bulunan en önemli demir atölyesiydi ve 15 demirci, 2 makaracı, 6 armador ve 4 ocak çalıştırıyordu. Deniz demircileri sadece madeni parçaları ve mıhları üretmiyor aynı zamanda armada kullanılan bütün demir aksamı imal ediyor, sabit donamda yerine bağlıyordu. İzlanda guletlerinde arma özellikle çok sağlamdır

Sarılabilir gabya sistemi prensibi ve şeması (technique et pratique des Grandes pêches maritimes Massenet 1913)

Bütün bileşen bu özellikler ile her havada mükemmel hizmet veren İzlanda guletini meydana getirir. Guletlerin üstün denizcilik yetekleri, dirayetli kaptanların deneyim ve uzmanlıkları, dayanıklı mürettebatlarına rağmen, sadece Paimpol’de 1853 ile 1936 yılları arasında 867 denizciyi ve 100den fazla gemiyi denizde kaybederek ağır bir bedel ödemişleridir.